Erfstukken

Erfstukken doe je niet snel weg. Sommige mensen zijn maar wat zuinig op de klok van hun grootmoeder, de dekenkist van overgrootvader of de sieraden van een nog ouder geslacht. Bij boeken zijn het vooral de Statenbijbels die in de familie gekoesterd worden. Mijn moeder heeft nog een kastje met oude boeken van mijn opoe Heistek. Jammer genoeg staan er geen namen in. Het zijn “oudvaders” in oude druk; sommige met indrukwekkende perkamenten of leren banden, anderen de verdwijning nabij.

Zelf ben ik ook eens in mijn boekenkast gaan zoeken. Wat is mijn oudste “erfstuk” in mijn boekenkast. Ik kwam twee boekjes tegen. De één van een overgrootmoeder, de ander van een overgrootvader. ’t Zijn allebei beduimelde boekjes. ’t Is dat het een bepaalde gevoelswaarde heeft, anders waren ze allang bij het oud papier gebracht.

Het eerste boekje is oranje en getiteld “Oranje-Boven”. De ondertitel vermeldt “Geschenk voor de Nederlandsche Jeugd op het Vijf en twintigjarige Jubilé der inhuldiging van Z.M. Koning Willem III. 1849-12 mei-1874. Het boekje, ’t is eigenlijk maar een dun dingetje, is geschreven door E.J. Veenendaal en uitgegeven in 1874 bij H.A. Berends te Harderwijk. En dan komt het mooiste, onderaan de bladzijde staat in keurig schoonschrift “Gerretje Riedijk A Dochter”. Mijn moeder noemde haar altijd “opoe Gerritje”. Ze woonde aan de Oudendijk, een paar kilometer buiten Goudswaard, en was getrouwd met Bas de Regt.

“Den 12 Mei 1874 hoopt het Nederlandsche volk feest te vieren! (…) Gij weet wel, dat echtelieden, die door ’s Heeren goedheid een kwarteeuw door den band des huwelijks vereenigd waren, dien dag herdenken door het vieren van de zilveren bruiloft. Welnu, op den 12 Mei 1874 zal het, zoo het leven van onzen geëerbiedigden Vorst gespaard blijft, 25 jaren geleden zijn, dat Z.M. Willem III te Amsterdam plechtig ingehuldigd werd als Koning der Nederlanden.”
Verschillende anekdotes over de Koning vullen het boekje. Tot slot wordt geëindigd met een lijstje met jaartallen en gedenkwaardige gebeurtenissen.

In gedachten (nu ga ik fantaseren) zie ik Gerretje blij met haar boekje naar huis lopen. Alle schoolkinderen hebben van de meester zo’n boekje gehad. Ze is er erg blij mee, boeken zijn nl. niet dik gezaaid in het huis van de familie Riedijk. En zelf heeft Gerretje maar een paar boekjes. Ze zal het heel zuinig bewaren op de beddeplank….. Straks gaat ze er gelijk in lezen. ’t Is jammer dat het niet dikker is; 24 bladzijden heeft ze zo uit…..

Het tweede boek dat ik gevonden heb is iets dikker; 179 blz. Het heeft een harde rode kaft waarop de titel prijkt: “Paul Rabaut, de prediker der woestijn”. Iets eronder: “Uitgave Joh. De Liefde, Utrecht”. Het verhaal gaat over de vervolging van de Hugenoten in Frankrijk ten tijde van Lodewijk XIV. Zelf heb ik het boekje nooit gelezen, misschien wordt dat eens tijd.

Op dit moment vind ik de stempel aan de binnenkant van het voorplat het meest bijzondere aan het boekje. De stempel meldt: “G. Rosmolen in Manufacturen, Galanterie en Sigaren-Nieuw-Beierland”. Gabriël Rosmolen was de vader van mijn opoe (oma)Heistek. Hij woonde in Nieuw-Beijerland en had daar bovengenoemd winkeltje. Aan die ene stempel zit nog een heel verhaal vast uit het begin van de negentiende eeuw. Misschien volgt dat nog eens…..

Soms loopt het ook wel anders af met “boeken-in-de-familie”. Ik heb van mijn opoe nog een serie van drie boekjes. Ze zijn geweest van de broer van mijn opa, schoolmeester in Gouda. Helaas mist er één deeltje. Kom ik een tijd terug bij mijn neef, blijkt hij dat ene deel te hebben. Hoe ging dat? De bewuste eigenaar is gestorven en er zijn heel veel boeken. Er worden drie stapels gemaakt. Het enige criterium om de stapels samen te stellen is de hoogte van de stapel. Als alle “torens” even hoog zijn, neemt iedere broer één stapel mee naar huis….. ’t Is een bijzonderheid dat de boeken uiteindelijk nog bewaard zijn…. Zo gaat het met boekenerfstukken!

Misschien heeft u ook nog een bijzonder boekenerfstukverhaal. Ik ben benieuwd.